پیشینه ی استفاده از چوب در جهان
بیشتر صاحبنظران معتقدند که بشر از ابتدای زندگی بر کرهی زمین، چوب را میشناخته و به صورتهای مختلف از آن استفاده میکرده است. نگاهی به موزهی علوم طبیعی لندن نشان میدهد که حدود 10000 سال پیش، بشر با نیزههای چوبی به شکار میپرداخت. و به وسیلهی تنهی درختان از رودخانهها عبور میکرد. و از حدود 5000 سال پیش استفاده از قایق و سورتمههای چوبی در اروپای شمالی مرسوم بود.
بدیهی است تکامل صنایع چوبی، در ارتباط با وضع زندگی و میزان پیشرفتهای صنعتی جوامع و دسترسی آنها به منابع چوب بوده است. و تا جایی که تاریخ میتواند در پی بردن به سابقه مصرف چوب در دنیا مدد رسان باشد. میتوان گفت در مصر باستان، صنایع چوبی بیش از سایر نقاط زمین پیشرفت داشته است. که در ادامه با پیشینه ی استفاده از چوب در جهان بیشتر اشنا می شوید.
پیشینهی استفاده از چوب در مصر
اسناد تاریخی گواه آن است که در دورهی ماقبل تاریخ، – یعنی از ظهور انسان در درّهی نیل تا3200 سال ق.م – و بهخصوص در دورهی عصر جدید1 مصریها راه استفاده از چوب را به خوبی میدانستند و طی این مدت در اطراف خانههای خود نردههای چوبی برپا کردند.
از دورهی استفاده از سنگ و مس در صنعت2، صنایع مربوط به چوب ترقی فراوان کرد. و ساختن انواع تخت خواب و تابوتهای چوبی رواج یافت و در دورهی حکومت خاندان تین ترقی و رونق صنایع چوب به حدّی رسید که درهای چوبی بزرگ یکی از ملزومات قصرها و ابنیهی اداری و مسکونی به حساب میآمد. در حال حاضر نمونههای فراوانی از آثار چوبی مصر باستان در موزهی لندن و موزهی لوور پاریس نگهداری میشود. که مطالعهی آنها میتواند راهگشای شناخت پیشرفت صنعت چوب در مصر باشد. گفتنی است که سایر ملل و اقوام هم نسبت به درجهی ترقی و پیشرفت خود، به اهمّیت چوب توجّه داشتهاند. چنانکه در چین و از حدود سال 1122 ق.م ارزش چوب شناخته شده بود و آییننامههایی نیز برای تنبیه جنگل زدایی در نظر گرفت اند.
در یونان باستان، صنایع چوب – از جمله روکش سازی – رواج بسیاری داشت. و از آن برای ساخت تخت روان و میز استفاده میشد. و براساس نظر زنده یاد استاد مهندس کریم ساعی، اهمّیت چوب برای یونانیان به آن اندازه بوده که طبق افسانههای ملّی میپنداشتند هر درختی را فرشته ای نگهبانی میکند و با قطع درخت آن فرشته نیز کشته می شود. به همین جهت در صورت ضرورت قطع یک درخت, برای آن قربانی می دادند.
پیشینهی استفاده از چوب در روم
در روم نیز چوب ارش خاصی داشته و حتی می توان گفت رومی ها از اصول جنگل کاری اطلاع کافی داشتهاند. پس از میلاد مسیح هم گسترش صنایع چوب در اروپا ادامه یافت. در روم، ساخت کشتیهای بزرگ کاملاً رایج شد، در حدود سال 1000م، هنگامی که وایکینگها بر قسمت اعظم اروپای شمالی مسلط شدند.علت پیروزی خود را در اختیار داشتن کشتیهای بزرگ مجهزی اعلام کردند که هم اکنون بقایای آنها در موزههای کشورهای نروژ و دانمارک موجود است.
از سوی دیگر با رواج دین مسیح، صنایع چوب همانند سایر صنایع تحت تأثیر و در خدمت دین جدید قرار گرفت. در و پنجره هایی که طی قرون اولیهی ظهور مسیح درست شد. بهخوبی میتواند مؤید این ادعا باشد. کما این که در معماری رومن (رُمانسک) ( که از قرن دهم تا سیزدهم میلادی ادامه داشته است) و در معماری گوتیک نیز (که از اواخر قرن دوازدهم در فرانسه و در تمام قرون وسطا، تا قرن شانزدهم میلادی در اروپا ادامه داشته است ) غالب در و پنجرهها را چوب و به خصوص چوب بلوط تشکیل میدهد. که به پیشینه ی استفاده از چوب در جهان بر می گردد.
استفاده از چوب در سایر جهان
بعد از رُنسانس نیز صنایع چوب گام دیگری در راه تکامل برداشت، به طوری که تاریخ نشان میدهد در زمان ملکه الیزابت در انگلیس، چوب به قدری مورد توّجه قرار گرفت که باعث نگرانی دولت شد.
در شبه قارهی هند هم از زمانهای دیر و دور گذشته تا به امروز، چوب از اهمّیت و اعتبار خاصی برخوردار بود. چوبهای آبنوس، بقم، بُلسان بنفش و صندل (سندل) در هند و چوب شیشام در پاکستان از جمله چوبهایی بود که از آنها در ساخت وسایل، ابزار، تندیسها و صنایع و هنرهای مرتبط با چوب استفاده شده است.
در کشور اندونزی نیز از زمانهای دور تا به حال از چوبهای مختلف در ساخت بت، تندیس و نیز آثار کنده کاری و منبت استفاده نمودهاند.
در کشور استرالیا نیز چوب کاربرد فراوانی بهویژه در ساخت مبلمان داشته است. این وضعیت به خصوص در کشور فرانسه هم وجود دارد. ساخت انواع مبلمان به سبک لویی و سرویسهای اتاق خواب از چوب، از هنرهای شاخص کشور فرانسه بوده و هست.
در کشور ایران نیز بیشتر از چوب صنوبر برای ساخت دسته پرچم, دسته بیل و… استفاده می شود.