رعایت ایمنی در حفاری یعنی انواع روش‌ها، راهکار و شیوه هایی که کارکنان و کارفرمایان انجام می‌دهند. تا عملیات حفاری بدون بحران مشکل و آسیب به پایان برسد.
حفاری در ابتدا با روش‌های بسیار ساده و با ابزار ابتدایی صورت می‌گرفت. در آن زمان ابزار دستی مثل بیل، کلنگ کاربرد بیشتری داشتند. این ابزار ها به عنوان مثال برای حفر چاه آب و.. همچنان به کار می‌روند. ولی در پروژه های سنگین تر افراد ابزار و ماشین آلات پیشرفته تری را ترجیح می‌دهند. چون روش‌های قدیمی در این پروژه‌ها کارساز نیست.
شیوه انجام عملیات در این دو روش متفاوت است، عصر حاضر ابزارهای پیشرفته تری را به کار می‌برند و تعداد افرادی که به آن مشغول هستند، بیشتر است.
انواع خطرات و رعایت ایمنی در حفاری
عملیات حفاری برای دسترسی به آب‌های زیرزمینی، استخراج منابعی مثل نفت و گاز، ایجاد چاه، ساخت و ساز تونل برای مترو یا جاده سازی انجام می‌گیرد.
خطرات در این عملیات مربوط به موضوعات متفاوتی است.
- در باب به کارگیری ماشین آلات نامناسب
- خطرات طبیعی ( شرایط آب وهوایی)
- انفجار، آتش سوزی، سقوط، لغزش، شوک الکتریکی
استفاده از ماشین آلات نامناسب رعایت نکردن ایمنی در حفاری
چک و بررسی منظم و دائمی تجهیزات، ماشین آلات و ابزار اقدام مهمی است که در این عملیات ها حتما باید انجام گیرد.
اولین عوارضی که خرابی دستگاه، ماشین آلات و ابزار به وجود می‌آورد، وقوع حوادث مختلف و در نهایت صدمه به کارگران است. توقف عملیات، دیرکرد و تاخیر در پروژه دومین پیامد این مشکل به حساب می‌آید که باعث خسارات مالی و اقتصادی زیادی می‌گردد.
در ماشین آلات احتمال دارد قطعات آن از ارتفاع سقوط کند. اصولی محکم نشود و روی افراد بیافتد. در ابزار برقی ممکن است عایق نباشد که برق گرفتگی افراد را به دنبال دارد. در ابزار دستی مثلا دسته بیل کیفیت خوب نباشد و بشکند. یا کلنگ و دسته چفت نباشند و پرتاب گردد.
نکته
در مناطق خلوت بدون عواملی از حیات آلودگی‌های صوتی شدیدی حاصل از به کارگیری ماشین آلات سنگین به افزایش خطرات می‌انجامد. روح و روان افراد تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد.
قرارگیری در شرایط سخت آب و هوایی
رعایت ایمنی در حفاری به شرایط آب و هوایی نیز بستگی دارد. چون احتمال دارد در آن موقعیت مکانی تحت تاثیر شرایط آب و هوایی نامساعدی قرار بگیرند. این عامل مهم عملیات ها را با مشکل روبرو می‌کند و خطرات زیادی نیز برای افراد دارد.
چند عاملی که مانع از پیشبرد عملیات می‌شود عبارتند از:
- در مناطق ساحلی و آبی در معرض طوفان، جزر و مد، رطوبت دائمی، تابش مستقیم نور خورشید هستند.
- در مناطق خشک سرمای شدید آزاردهنده است.
- در مناطق بیابانی گرمای شدیدی جود دارد و طوفان شن و گرد و خاک رخ می‌دهد.
- بارش‌های شدید برف، باران و بوران‌های سخت در مناطق سردسیر رایج است.
شوک الکتریکی
بسیاری از تجهیزات و ماشین آلات در این پروژه به کمک برق کار می‌کنند. در صورتی که عایق‌بندی آن درست نباشد یا قبل از راه‌اندازی بررسی نشود، شوک الکتریکی جان افراد را خواهد گرفت یا آسیب شدید را به آنها وارد خواهد کرد.
خطر انفجار و آتش سوزی با عدم رعایت ایمنی در حفاری
در محیط ها و موقعیت های مکانی مربوط به صنایع نفت و گاز مهمترین خطر انفجار و آتش سوزی است. چون این دو ماده به شدت اشتعال زا هستند و پتانسیل انفجار و آتش سوزی را دارند.
باید در انجام پروژه‌های مربوط به آن نکات ایمنی به شدت رعایت گردد. در این عملیات‌ها حتی یک خطای کوچک نیز منجر به آسیب و صدمات بزرگی می‌شود که در بسیاری اوقات جبران پذیر نیست.
به خصوص در فضاهای بسته این خطر دو برابر اتفاق می‌افتد. در فضای باز می‌توانند جلو پیشروی آن را بگیرند یا از عوامل خطر دور شوند.
لغزش و سقوط
لغزش و سقوط سایر خطراتی هستند که در عملیات مربوط به حفاری در معاد مخازن و تونل‌ها با عدم رعایت ایمنی در حفاری اتفاق می‌افتد. عدم استفاده از تجهیزات مناسب مثل کفش ایمنی و لباس کار و دستکش ایمنی در پروژه عامل اصلی آن است.
سطوح کار و زمین‌های اطراف عملیات را به خوبی بررسی نمایند و برای مناسب سازی آن تلاش کنند تا مانع از لغزش و سقوط شود.
آسیب های حفاری به محیط زیست
آلودگی هوا:
در حین عملیات حفاری گازهایی آزاد می‌شود که می‌تواند برای محیط زیست مضر باشد و منجر به آلودگی هوا شود.
تخریب زمین:
در حین این عملیات خاک و زمین آن محدوده آلوده می‌شود و خاک‌های حاصلیز تخریب می‌گردد. تنوع زیستی و زندگی جانوران وابسته به آن نیز به خطر می‌افتد.
آلودگی آب:
حفاری در این مناطق آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی را آلوده می‌سازد که هم برای انسان هم برای سایر موجودات آسیب‌زا است.
اگر در این عملیات گاز بدون کنترل آزاد شود یا همه استاندارد و اصول در آن رعایت نگردد، باعث فوران چاه می‌شود. در این صورت انفجار و آتش سوزی مرخ خواهد داد که منجر به مرگ و میر پرسنل خواهد بود.
اقدامات لازم برای کاهش خطرات در زمان حفاری با رعایت نکات ایمنی در حفاری
- کنترل همه کارکنان قبل از شروع عملیات
- اطمینان از استفاده آنها از تجهیزات مناسب
- چک و بررسی دستگاه ها، ابزارآلات، ماشین آلات و اطمینان از کارکرد درست آنها
- استفاده از فناوری‌های پیشرفته و مجهزسازی افراد به سنسورها و حسگرهای تشخیص خطر
- حفاظت کامل از محوطه عملیات و پروژه جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محدوده عملیات
- آموزش دقیق و کامل افراد درباره چگونگی به کارگیری درست ابزار و وسایل و تجهیزات
- نظارت و کنترل دائمی بر کار عملیات و مدیریت درست کارکنان
نکات مهم درباره ایمنی هنگام حفاری
- کارفرمایان با تامین تجهیزات ایمنی مناسب و راهنمایی درباره چگونگی پیش برد بهتر عملیات این کار را انجام می‌دهند. کارکنان نیز با رعایت نکات ایمنی و پذیرش راهکارهای آنها به پیشبرد بهتر این اهداف کمک می‌کنند.
- در این عملیات قصور از هر سمت که باشد مسائل و مشکلات ریز و درشتی به بخش های مختلف عملیات نفوذ می‌کند. در این حال است که روند کارها با کندی روبرو خواهد شد و یا منجر به وقوع حوادث ناگوار خواهد گردید.
- باید تجهیزات مناسب روشنایی و نور را برای افزایش دقت کارکنان و عملکرد درست آنها تامین کنند. با این کار از تاریکی بیش از حد در چاه، معادن، تونل جلوگیری می‌شود و دقت افراد بالا می‌رود و از وقوع خطر می‌کاهد.
- وجود گرد و غبار و مواد شیمیایی و سمی رایج‌ترین خطراتی هستند که در حین حفاری به وجود می‌آیند. در این عملیات ها همیشه باید از ماسک‌های مناسب در محل کار استفاده شود. چون از مسمومیت حاصل از بخارات، بو، مواد سمی و گازهای شیمیایی جلوگیری می‌شود و مجاری تنفسی آسیب نمی‌بیند.
- با کمک فناوری از راه دور کنترل و بررسی عملیات قابل انجام است. پرسنل می‌توانند با امنیت بیشتر در این حوزه به کار خود بپردازند.
- در صحنه عملیات حفاری برای احتیاط باید گروه امداد و نجات همیشه حاضر و آماده باشند تا در صورت نیاز افراد آسیب دیده کمک کنند.
- باید افراد حرفه‌ای، کاردان و ماهر در این زمینه به کار بگیرند. افرادی که هم به صورت تئوری و هم به صورت عملی مهارت‌های لازم درباره این حوزه را دارند. آنها با ایمن‌ترین حالت به حفاری می‌پردازند و در صورت ایجاد مشکل می‌توانند به رفع آن بپرداند.
نتیجه گیری
در واقع همه این موارد مانند لایه هایی هستند که روی هم قرار می‌گیرند تا ایمنی و امنیت برقرار شود. هرچه تعداد لایه‌ها بیشتر باشد، میزان امنیت بالاتر می‌رود. یعنی هرچی تعداد بیشتری از این موارد را رعایت نمایند، ایمنی بیشتر تضمین می‌شود.
