آموزش ساخت پتک فولادی را در ادامه بصورت قدم به قدم می بینیم.
مقدمه
آهنگری و ساخت ابزارآلات فولادی و فلزی از زمان های گذشته جایگاه خاص و ویژه ای داشت. و همچنان نیز جایگاه خود را حفظ نموده و افراد زیادی همواره به این کار مشغول هستند. که از شغل های پر زحمت و پر خطر محسوب می‌شود. و دقت زیاد و رعایت نکات ایمنی در این شغل بسیار حائز اهمیت است.
نکات ایمنی قبل و در هنگام ساخت پتک
- دستکش: اولین کار توجه به نکات ایمنی می‌باشد. به کار گیری دستکش چرم نسوز یکی از این اقدامات است. برای اینکه این افراد دائما با زغال و دود در ارتباط هستند دستها سیاه و کثیف می‌شوند. دستکش ها تا حد زیادی از کثیفی جلوگیری می‌کنند. و همچنین مهم ترین دلیل از تاول زدگی، سوزش و سایر آسیب های برخورد با آتش نیز محافظت می‌نماید.
- لباس کار: هنگام برخورد چکش و پتک از شدت این ضربه ذرات و پوسته های فولاد پرتاب و در هوا پخش می‌شوند. اگر لباس کتان به تن نکنید باعث سوختگی، سوراخ و آسیب به لباس های عادی خواهد شد. برای جلوگیری از این اتفاق ناخوشایند لباسکار و پیشبند آهنگری را فراموش نکنید. همچنین جهت ایمنی بیشتر می‌توانید از پابند چرمی نسوز یا مقنعه استفاده نمایید.
- احتیاط: زمانی که پتک در حال کوبش است. چه پتک های دستی و چه پتک مکانیکی دستتان را نزدیک آن نکنید. و حتما از ابزار دیگر برای جابجایی و تنظیم قرارگیری جای فولاد کمک بگیرید.
آموزش ساخت پتک فولادی
هر ابزاری نحوه ساخت جداگانه ای دارد. میزان کوبش و ضربه، نوع قرارگیری آن در زیر پتک، میزان حرارت، اندازه ای مشخص و… هر کدام از این موارد باید درست و به اندازه باشد. تا محصول نهایی از کیفیت عالی برخوردار شود.
- اولین اقدام و مرحله در این سلسله مراتب ساخت پتک، حرارت دهی به فولاد است که به دو شکل انجام می‌گیرد. در یک سبک آن را روی صفحه پوشیده از ذغال حرارت می‌دهند و در شیوه دوم داخل کوره ذغالی حرارت می‌بیند. هر دو رویه به طور کلی عملکرد یکسانی دارند. فقط تنها تفاوت آن میزان سرعت و شدت گرما است. در روش کوره ای آتش چون در یک فضای بسته روشن می‌شود گرما در آن محیط باقی می‌ماند. و جایی برای خروج ندارد به همین علت زودتر و سریع تر فولاد را داغ می‌کند.
- زمانی که رنگ آن از قرمزی به خاکستری یا طوسی متمایل شود یعنی دمای فولاد رو به سردی و خنکی می‌رود و باید دوباره داغ شود.
- کوره را روشن می‌کنند تا زمانی که کاملا داغ شود منتظر می‌مانند سپس قطعه فولادی را درون کوره داغ زغالی قرار می‌دهند. با زغال ها روی آن قطعه را کاملا می‌پوشانند تا همه قسمت ها به صورت مساوی داغ شوند. این کوره دمایی نزدیک به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد را دارد و درجه ای مناسب برای فولاد است. تا به نقطه ای برسد که قابل شکل دهی باشد. چند دقیقه زمان لازم است تا فولاد به این نقطه برسد.
قطعه فولادی را از کوره در می آورند و به واسطه پتک مکانیکی سنگینی با ایجاد ضربه در هر قسمت آن به حد معینی سعی می‌کنند تا آن را به پتک دستی تبدیل نمایند. در این حین زاویه قطعه را تغییر می‌دهند که پتک مکانیکی از کدام زاویه به فولاد ضربه وارد کند. قطعه را پشت و رو می‌کنند تا هر دو طرف به یک میزان ضربه ببیند.
- مرحله بعدی به سراغ سوراخ روی پتک می‌روند مرکز و وسط قطعه را علامت گذاری می‌کنند تا دقیقا از همان قسمت سوراخ شود و دو طرف قرینه باشند. با میله ای استوانه ای و نوک تیز در آن قسمت شروع به ایجاد سوراخ می‌کنند. ضخامت پتک زیاد است و به راحتی در آن سوراخ ایجاد نمی‌شود باید از هر دو طرف ضربه بخورد. و هر بار که فولاد سرد شد دوباره در کوره گرم می‌کنند و به کار خود ادامه می‌دهند تا جایی که سوراخ به اندازه ای استاندارد که تقریبا ۳۰ میلی متر است برسد. این قطر برای دسته های استاندارد موجود در بازار مناسب است و با آن تناسب دارد.
- در چهار سمت هر دو کف پتک فرو رفتگی هایی به صورت شیار با ضربه ایجاد می‌کنند که از وزن بیش از حد کلنگ کم نمایند. و قوسی را روی آن به وجود آورند هر چه قوس آن بیشتر و تیزی لبه های فولاد کمتر باشد از لب پر شدن فولاد جلوگیری می‌کند. و دو سمت آن به شکل دایره تبدیل می‌شود که به پتک دو کف معروف است. و اگر یک سمت آن را تیز کنند به پتک سنگ شکن تبدیل می‌شود.
- در این قسمت به آخرین مراحل تکمیل پتک می‌رسند و باید سراغ افزایش مقاومت و سخت کاری آن بروند. که فولاد را داغ و بلافاصله درون آب سرد فرو می‌برند و با ایجاد شوک در آن و تکرار چند باره این کار استحکام پتک بالاتر می‌رود.
پتک_دستکش _ لباسکار
