پارچه بافی در دوره هخامنشی
سلسله هخامنشی از ۵۵۹ قبل از میلاد با غلبه کورش بر آژی دهاک، آخرین پادشاه ماد شروع شد. و تا ۳۳۰ قبل از میلاد ادامه یافت.
پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند و تیار خود را به هخامنش می رساندند. هخامنشیان، در آغاز پادشاهان بومی پارس و آنزان (شوش) بودند. ولی با شکستی که کورش بر پادشاه ماد وارد کرد. حکومت هخامنشیان تبدیل به شاهنشاهی بزرگی شد.
محققان کورش را بنیان گذار سلسله هخامنشی می دانند. قابل توجه است که تمام تشریفات درباری که در حکومت مادها بود در دربار هخامنشیان نیز وجود داشت. حتی لباس های مادی هم مورد توجه پارس ها بود. به طوری که بعدها لباس خود را به نوع لباس مادی تغییر دادند. که این امر در تصاویر موجود سنگ نگاره های تخت جمشید دیده می شود.
در این دوره پارچه های ابریشمی، کتان و پشمی یافت می شد و شاهان این سلسله به پوشش لباس های زیبا معروف بودند. براساس نوشته های هرودوت : «اسکندر مقدونی زمانی که به ایران رسید. پوشاک ایرانی را ترجیح داد و از زمان ورود به ایران تا هنگام مرگ در لباسی زری زیست».
جنس پارچه بافی در دوره هخامنشی
پارچه بافی در دوره هخامنشی از پشم، کنان و ابریشم بافته می شد. و در آن دوران ایرانیان از راز پرورش کرم ابریشم اطلاع داشتند. همچنین، کلاف های ابریشمی که از چین وارد می شد در کارخانه های بلخ، همدان و شوشتر به پارچه تبدیل می شد.
پارچه های پشمی، حریر و پارچه های زری و کتانهای رنگارنگ بافته می شد. و بر روی این پارچه ها علاوه بر گل و بته، پیکر و صورت انسان و حیوان نیز نقش می شد. در آن زمان ایرانیان ابریشم را می شناختند و از آن برای تولید لباس های گران بها استفاده می کردند.
پارچه بافی در دوره هخامنشی، هر خانواده نیازمندیهای ضروری خود را تأمین می کرد. لذا در هر خانه یک دستگاه بافندگی وجود داشت. و زنان با فنون پارچه بافی آشنا بودند. گزنفون که به ایران سفر کرده بود، می نویسد: «پارچه های پارسی به قدری زیبا هستند که هنگامی که من در سیلسی (کرمان) بودم از مغازه ای مقداری پارچه گلدار خریدم و به یونان آوردم.
آنها را شاهزاده خانمهای یونانی به قیمت گزافی از من خریدند. و در اتاق ها و تالارهای خود نصب کردند.
نقش و نگار لباس های هخامنشی
لباس های هخامنشی نقش و نگار فراوانی داشتند و طرح گل و برگ بر روی شلوارهای نفیس آنها زردوزی می شد.
نقوش و رنگهای لباس قرمز تیراندازان جاویدان که در موزه لور فرانسه موجود است. نمونه زیبایی از پارچه های هخامنشیان است.
این لباس ها دارای طرح های مربع مستطیل و ستاره هشت پر، روی زمینه زرد و گلهایی به رنگ سبز و زرد، روی زمینه سفید هستند. این شواهد تاریخی نشان می دهد که پارچه بافی و قالی بافی قرنها پیش در ایران رواج داشته است. اما باوجود شواهد زیاد، چیزی از این منسوجات به دست نیامده است.
زیرا پارچه ها در اثر عوامل طبیعی و آب و هوایی فرسوده گردیده و از بین رفته اند. بر اساس نوشته های مورخین
پارچه های ظریفی با تاروپود طلا و نقره در شهر کرمان بافته می شد.
و ایرانیان در تولید ترمه، زری و گلابتون و قالی مهارت زیادی داشتند.
پارچه های نفیس و قالی برای کاخ های سلطنتی تهیه می شدند و کاخ های باشکوه در تخت جمشید، پاسارگارد، استخر و شوش با پرده های زریفت و قالی های نفیس زینت داده می شد. رنگهایی که در پارچه ها استفاده می شد، غالباً ارغوانی بود که رنگ سلطنتی و مختص شاهان محسوب می شد. رنگهای سفید، لاجوردی، سبز، نارنجی و قهوه ای خواهان بیشتری داشت.
