حکاکی روی چوب را در ادامه بررسی و با آن آشنا می‌شویم.
تاریخچه حکاکی روی چوب
ابتدایی‌ترین روش حکاکی و قبل از اینکه ابزارآلات مخصوصی برای آن طراحی گردد. توسط ابزاری بسیار ساده و مشتق از طبیعت انجام می‌شد. یعنی آن ها از سنگ به جای پتک و ابزار استفاده می‌کردند و این همان دورانی بود که حکاکی شکل گرفت.
بعد از دستیابی به علم و آگاهی با کشف آهن و ساخت ابزار آثاری که از آن پدید آمد و این هنر بسیار رواج یافت. و بعد از آن نیز برای ایجاد ظرافت بیشتر و دقت بالا در کار، همچنین صرفه‌جویی در زمان، روش‌های دستی کمتر و حکاکی با دستگاه جایگزین آن شد.
با اینکه انواع و اقسام روش ها برای انجام کنده کاری به شیوه قدیمی و مدرن وجود دارد. ولی بیشتر افراد به همان روش‌های دستی رو می‌آورند و دوست دارند اصالت آن هنر همچنان به شیوه قبل حفظ شود.
حکاکی چیست؟
افراد می‌توانند با چوب اثار زیبایی را پدید آورند این هنر ریشه در گذشته‌های بسیار دوری دارد در واقع از همان دوران آثار منحصر به فردی باقی مانده و جزو با ارزش‌ترین آثار به حساب می‌آید.
نقش و نگار روی چوب پیاده و بخش‌های اضافی از چوب را جدا می‌کنند و به آن شکل می‌دهند فرورفتگی یا برآمدگی‌هایی را توسط ابزار مختلف روی چوب به وجود می‌آورند
از دل چوب نقش و نگاری را بیرون می‌آورد و به نوعی آن را زنده می‌کنند و روح و جان می‌بخشند در واقع با این هنر به خلق آثار روی گوشه‌ای از طبیعت می‌پردازد
مثل انواع مختلفی از تابلوها با نقوش حیوانات یا انسان که همه جزئیات در آن به کار می‌رود به طوری که گاهی وقات به واقعیت خیلی شبیه است و آن حس زندگی را به خوبی و واضح نشان می‌دهد یا با ثبت و ایجاد تصویر روی چوب از مشاهیر و افراد مشهور یا به خاطر آنها را زنده نگه می‌دارد.
ساخت تابلو، قاب آینه، قسمت بالای مبل، مهر، انواع وسایل دکوری، چارچوب درب و پنجره از دیگر آثاری هستند که با کنده کاری و حکاکی به دست می‌آیند.
انواع روش های حکاکی
- حکاکی دستی
- حکاکی با ابزار برقی
- حکاکی لیزری
- حکاکی با سی‌ان‌سی
- حکاکی با سوزاندن چوب
ابزار مورد نیاز برای حکاکی روی چوب
اسکنه، گوژ، پتک، کارور، ونیر، قلم حکاکی، فرز، سمباده برقی ابزاری هستند که در کنده کاری و حکاکی به کار می‌روند.
ابزاری که برای این کار استفاده می‌شود، نوک‌هایی با شکل های متفاوتی دارند. مثل اریب، زاویه‌دار، وی شکل، یو شکل، صاف، نوک تیز با سایزهای مختلف که هر کدام یک نوع طرح را ایجاد می‌کنند.
تسلط بر این ابزارها، زاویه، جهت و عمق طراحی به صورت درست و کنترل شده باعث اجرای طرحی بی نظیر روی چوب می‌شود.
انتخاب چوب و تخته مناسب
تخته ای را انتخاب کنید که از هر لحاظ یعنی بافت، ساختار، شکل پذیری، دوام مقاومت، ظاهر و… مناسب‌ترین باشد. چوب با کیفیت و سازگار با نوع حکاکی را باید تهیه کنید.
تخته ها یا الوار هایی که معمولاً بخش‌های داخلی و مرکزی دارای طرح و نقش و رگه‌های زیبایی است برای حکاکی‌های سه بعدی گزینه بهتری به حساب می‌آید. بعد از کار روی آن این طرح از لحاظ بصری جلوه بهتری را به اثر می‌بخشد.
چوب های سخت‌تر از لحاظ اینکه هنگام کار روی آن احتمال ترک خوردگی یا شکستگی از جایی نادرست را دارند کمتر به کار می‌روند. ولی چوب هایی که ساختار نرمی دارند قابلیت شکل پذیری آنها بالاتر است. و آثاری که از آنها پدید می‌آید دقیق‌تر و طرح مورد نظر افراد نزدیک‌تر است ثل چوب افرا، گیلاس، الوار چوب توسکا و…
به این علت که شکل پذیری در چوب های نرم راحت تر از چوب‌های سخت است معمولاً افراد تازه کار ابتدا نقوش خود را روی آن پیاده می‌کنند و بعد از اینکه به مهارت کافی در این کار دست یافتند کارهای خود را روی چوب‌های سخت مثل تخته راش هم ادامه می‌دهند.
تفاوت روش های قدیمی و مدرن حکاکی روی چوب
محدودیت در ایجاد طرح
حکاکی هایی که با دست انجام می‌گیرد چه ابزار ساده چه ابزار برقی احتمال خطاب اشتباه در آنها زیاد است و محدودیت‌هایی دارند یعنی نمی‌توانند هر نوع نقشی را روی چوب به وجود بیاورند برخی طرح‌ها دارای ظرافت‌های بسیار ریز و زیادی است که به صورت دستی امکان ایجاد آن وجود ندارد با کمک دستگاهی مثل سی‌ان‌سی یا به صورت لیزری هر نوع طرحی امکان‌پذیر است فقط کافی است دسگاه تنظیم گردد تا اثر نهایی به دست آید.
سرعت و زمان
در حالت دستی فشار و نیرو نسبتا زیادی مچ و دست‌ها را درگیر می‌کند و برای هر بخش از طرح امکان دارد ساعت‌ها زمان صرف شود ولی در حکاکی به شیوه مدرن طرح بدون دخالت دست ظرف چند دقیقه آماده می‌شود و حتی اجرای طرح‌های ریز و درشت، ساده و پیچیده با سرعت بالایی انجام می‌گیرد.
دقت در کار و ظرافت اثر
حکاکی چندین طرح مختلف به طور همزمان یا کنده کاری با تعداد بالا در کمترین زمان بدون خطا و اشتباه توسط دستگاه به راحتی انجام می‌پذیرد حتی کوچک‌ترین و ریزترین جزئیات که به شیوه دستی اجرای آن امکان‌پذیر نیست با این دستگاه قابل انجام است که به صورت نرم‌افزاری با دقت بی‌نظیری هر نوع طرحی را چه متقارن و چه نامتقارن ایجاد می‌کند.
ارزش و اعتبار
ارزش آثاری که با دست حکاکی می‌شود بالاتر است چون علاوه بر وقت و انرژی، مهارت و تجربیاتی که طی سال ها کار و تلاش به دست می‌آید را نیز با آن همراه می‌کنند در صورتی کنده کاری با دستگاه نمی‌تواند ارزش و اعتبار مانند حکاکی دستی به دست آورد.
نکات قابل توجه
- چوب مناسبی را انتخاب کنید.
- ابزاری که به کار می‌برید باید به درستی انتخاب شوند.
- با صبر و حوصله به کار خود ادامه دهید عجله باعث اشتباه و خطای زیادی می‌شود.
- چگونگی زاویه به دست گرفتن ابزار و نحوه اجرای آن نیز باید درست انجام گیرد تا تسلط بیشتر و بهتری روی کار داشته باشید.
- اولین و مهم‌ترین چیز در حکاکی دقت و تمرکز بالا در حین کار است اگر این مورد رعایت شود آثاری که از آن به وجود می‌آیند ماندگار و زیبا خواهند بود.
- روش های مختلفی برای این کار وجود دارد ولی اگر تازه کار هستید ساده ترین روش یعنی حکاکی دستی را امتحان کنید و بعد سراغ روش های دیگر بروید.
